Zalesie Dolne

---

Historia administracyjna

W przeszłości Zalesie Dolne było niezależną miejscowością, związaną administracyjnie z gminą Jazgarzew, aż do roku 1952, kiedy to zaszły istotne zmiany. 20 października 1933 roku powołano do życia gromadę pod nazwą Miasto Las Zalesie, która wchodziła w skład gminy Jazgarzew. Gromada obejmowała jedynie obszar letniska, znanego jako Miasto Las Zalesie.

W okresie II wojny światowej, Zalesie Dolne zostało włączone do Generalnego Gubernatorstwa, znajdując się w ramach dystryktu warszawskiego. W roku 1943 gromada Miasto Las Zalesie miała liczbę mieszkańców wynoszącą 637 osób.

W dniu 1 lipca 1952 roku gromadę Miasto Las Zalesie wyłączono z gminy Jazgarzew, a następnie przyłączono do miasta Piaseczno, które przy tym zostało włączone w nowo utworzony powiat piaseczyński. Te wydarzenia znacząco wpłynęły na rozwój administracyjny regionu oraz jego mieszkańców.

Znane obiekty

W Zalesiu Dolnym znajduje się wiele znanych miejsc, które mają istotne znaczenie dla lokalnej społeczności oraz historii regionu.

• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Ewy Krauze, znana jako Krauzówka, została zbudowana na zasadzie wspólnych prac społecznych i oddana do użytku w 1955 roku dzięki staraniom patronki. To ważny element edukacyjny tej okolicy.
• Szkoła średnia, obecnie znana jako Zespół Szkół nr 2 im. Emilii Plater, wcześniej funkcjonowała jako Liceum Ogólnokształcące „Platerówka”, oferując szeroką gamę kierunków naukowych.
• Kościół murowany, którego kamień węgielny został położony przez kardynała Stefana Wyszyńskiego w sierpniu 1980 roku, reprezentuje nowoczesny styl architektoniczny autorstwa Andrzeja Piłatowskiego i Wojciecha Szymborskiego, tworząc harmonijną całość z leśnym krajobrazem.
• Na zewnętrznej ścianie kościoła znajduje się tablica poświęcona pamięci Leony, Józefa i Tadeusza Zawadzkich, symbolizująca ich wkład w historię tego miejsca.
• W regionie można zobaczyć zabytkowy budynek stacji kolejki wąskotorowej, świadczący o rozwoju komunikacji w przeszłości.
• „Dom Zośki”, zaprojektowany przez Karola Sicińskiego w 1929 roku, ma szczególne znaczenie historyczne. Kupił go prof. Józef Zawadzki, a jego nazwa pochodzi od pseudonimu konspiracyjnego Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. Willa była miejscem spotkań konspiracyjnych w czasie drugiej wojny światowej, odwiedzana przez takie postacie jak Aleksander Kamiński, Piotr Pomian, Jan Zieja oraz generał Stefan Rowecki ps. Grot. Willa ta figuruje w rejestrze zabytków.
• Willa „Siedziba”, również autorstwa Karola Sicińskiego z połowy lat dwudziestych, miała ciekawą historię. W 1927 roku działało w niej Towarzystwo Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie, a podczas okupacji pełniła funkcję szpitala polowego, później służyła jako miejsce tajnego nauczania. Po wojnie to właśnie w tym domu Ewa Krauze utworzyła pierwszą podstawówkę w Zalesiu Dolnym, znaną jako „Stara Krauzówka”. Willa również znajduje się w rejestrze zabytków.
• Willa „Sanoczanka” to miejsce, w którym mieszkał Władysław Studziński, pochodzący z Sanoka, co dodatkowo wzbogaca lokalną historię.
• W Zalesiu Dolnym znajdziemy także wille z lat 30. XX wieku, takie jak:
• willa „Runo” z 1933 roku przy ulicy Dębowej, projektowana przez Borysa von Zinserlinga, wyróżniająca się stylizacją „okrętową” .
• replika willi „Pod skrzydłami”, zaprojektowana przez Mariana Lalewicza,
• willa przy ul. Anny Jagiellonki 17, posiadająca detale w stylu art déco,
• willa „Jast” z 1933 roku,
• willa „Halusin” z 1932 roku, autorstwa Karola Sicińskiego,
• willa przy ul. Jodłowej 2.

Osoby związane z miejscowością

W Zalesiu Dolnym mieszkało wiele znakomitych postaci, które miały istotny wpływ na historię oraz kulturę tego miejsca.

• Maria Dąbrowska – szwagierka Wacława Dąbrowskiego oraz bliska przyjaciółka rodziny. Z radością odwiedzała willę „Kropka”, o której wspomniała w swoich Dziennikach, relacjonując wizyty z lat trzydziestych, czterdziestych oraz czasów okupacji.
• Wacław Dąbrowski – znany mikrobiolog, który również był mocno związany z tym regionem.
• Wanda Dąbrowska – znana także pod pseudonimem Jan Dewan. W 1932 roku wspólnie z Wacławem Dąbrowskim zakupili działkę w Zalesiu, gdzie w 1937 roku wzniesiono charakterystyczną willę „Kropka”. Dąbrowscy pozostali przywiązani do Zalesia aż do końca swoich dni.
• Witold Doroszewski – językoznawca, który w 1963 roku, razem z małżonką Janiną, przeniósł się z Klikuszowej-Niwy do Zalesia, osiedlając się w drewnianym domku w stylu zakopiańskim, powstałym w latach dwudziestych.
• Lech Koliński – architekt, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, który również miał swoją rolę w stylizacji lokalnych budynków.
• Kuba Sienkiewicz – lekarz neurolog oraz muzyk, znany jako lider zespołu „Elektryczne Gitary”, także pozostawał w związku z Zalesiem.
• Józef Wilkoń – artysta, który zbudował swój dom oraz pracownię w tej malowniczej miejscowości.
• Stefan Wyszyński – kardynał oraz Prymas Polski. W Zalesiu Dolnym mieszkała jego rodzina; ojciec oraz siostra Prymasa. Dodatkowo, druga siostra zamieszkiwała ulicę Kordeckiego, a Stanisława Jarosz, siostra Prymasa, była nauczycielką w lokalnej szkole.
• Anna Zawadzka – osoba związana z lokalną społecznością.
• Józef Zawadzki – mieszkańca Zalesia.
• Leona Zawadzka – również przedstawicielka lokalnej społeczności.
• Tadeusz Zawadzki – znany jako Zośka, bohater powieści Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”, mający swoje korzenie w tej okolicy.
• Paweł Zarzeczny – dziennikarz, który również osiedlił się w Zalesiu Dolnym.

Przyroda

W Zalesiu Dolnym mieszkańcy i goście mogą podziwiać urokliwe otoczenie domów i willi, które zostały wzniesione w sercu starego lasu. Miejscowa przyroda współistnieje z zabudowaniami, co tworzy niepowtarzalny krajobraz kulturowy. Współdziałanie natury i cywilizacji nadaje tej okolicy wyjątkowy charakter.

W obszarze Zalesia Adamowa występują wyjątkowe drzewostany, w szczególności mazowiecka odmiana grądu. Można tu spotkać lasy dębowo-grabowe, w których żyją także lipy oraz klony. To lasy o ciekawej strukturze, które oferują bogate runo roślinne i rozwiniętą dolną warstwę krzewów, co czyni je atrakcyjnym miejscem dla miłośników natury.

W rejonie piasków wydmowych blisko Górek Szymona najczęściej można spotkać sosny pospolite. Ponadto, charakterystyczne dla tego obszaru są sosny karłowate, które dodatkowo urozmaicają lokalny ekosystem.

W Zalesiu Dolnym znajduje się aż 37 pomników przyrody, co stanowi znaczącą część lokalnych zasobów przyrodniczych, zarejestrowanych na terenie gminy Piaseczno. Wśród nich wyróżniają się dąb szypułkowy Quercus robur oraz sosna pospolita Pinus silvestris, które są prawdziwymi skarbami tego regionu.

Warto także zwrócić uwagę na 16 hektarów ogólnodostępnych parków leśnych, cieszących się dużym zainteresowaniem mieszkańców, w tym malownicze Górki Szymona, które są chętnie odwiedzane przez lokalną społeczność.

Organizacje społeczne

Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego to aktywne stowarzyszenie obywatelskie, które zostało założone w 1991 roku. Celem jego powołania było kontynuowanie oraz pielęgnowanie tradycji, które były obecne w czasie funkcjonowania Towarzystwa Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie, działającego w latach II Rzeczypospolitej, od 12 września 1927 roku aż do wybuchu II wojny światowej.

Główne aspiracje Towarzystwa Przyjaciół Zalesia Dolnego koncentrują się na zaspokojeniu potrzeb duchowych, intelektualnych oraz kulturalnych lokalnej społeczności. Stowarzyszenie nie tylko prowadzi działalność mającą na celu wszechstronny rozwój regionu, ale także inicjuje różnorodne projekty projektujące zjednoczenie mieszkańców oraz zwiększenie ich zaangażowania w sprawy lokalne.

Wydarzenia kulturalne

Jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w Zalesiu Dolnym jest Festiwal Otwarte Ogrody, który ma miejsce co roku pod koniec sierpnia. Festiwal ten jest organizowany przez Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego od roku 2008.

W ramach tej imprezy mieszkańcy miasta mają okazję otworzyć swoje prywatne ogrody, w których odbywają się różnorodne spotkania, mające charakter kulturalny, integracyjny oraz edukacyjny. W trakcie festiwalu organizowane są wystawy artystyczne, koncerty, warsztaty, dyskusje oraz wycieczki po okolicy.

Główne cele festiwalu obejmują:

• prowadzenie dyskusji wśród lokalnej społeczności na temat ochrony dziedzictwa kulturowego oraz środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń,
• promowanie integracji oraz zrównoważonego rozwoju mieszkańców,
• propagowanie walorów Zalesia Dolnego jako miejsca wyjątkowego,
• wzmacnianie współpracy pomiędzy „miastami-ogrodami” sąsiadującymi z Warszawą i w innych częściach Polski, co daje możliwość wymiany doświadczeń oraz wspólnego realizowania projektów zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju,
• opracowanie międzynarodowego programu współpracy dla miejscowości zaangażowanych w projekty związane z festiwalem.

---

Oceń: Zalesie Dolne

---